Điểm nâng kích trên xe nâng (jack-up point) là vị trí kỹ thuật được nhà sản xuất xe nâng thiết kế để đặt kích nâng (con đội) khi cần thực hiện các công việc bảo trì như thay bánh xe, kiểm tra phanh, sửa chữa cụm truyền động dưới gầm. Việc xác định đúng điểm jack-up không chỉ giúp bảo vệ kết cấu xe mà còn đảm bảo an toàn tuyệt đối cho kỹ thuật viên trong quá trình thao tác.
Trong bài viết này, hãy cùng đến với hướng dẫn đầy đủ và chi tiết về cách xác định điểm jack-up đúng chuẩn kỹ thuật, kèm sơ đồ minh họa và lưu ý thực tiễn được đúc kết từ kinh nghiệm bảo trì hàng trăm dòng xe nâng khác nhau.
1. Điểm jack-up trên xe nâng là gì?
Jack-up point hay còn gọi là điểm đặt kích là khu vực chịu lực được gia cường đặc biệt trên khung sườn hoặc cụm cầu của xe nâng. Vị trí này được thiết kế nhằm tiếp nhận lực nén từ kích thủy lực hoặc con đội cơ khí trong quá trình nâng xe lên khỏi mặt đất. Các điểm jack-up luôn được xác định rõ trong tài liệu kỹ thuật của nhà sản xuất, nhằm hướng dẫn kỹ thuật viên thao tác đúng vị trí, tránh làm hỏng kết cấu khung hoặc các bộ phận liên quan như hộp số, hệ thống phanh hay mô-đun điều khiển điện tử.
Điểm nâng kích trên xe nâng
2. Tại sao phải nâng xe đúng điểm jack-up?
Việc nâng xe tại điểm jack-up không chỉ là yêu cầu kỹ thuật bắt buộc mà còn mang ý nghĩa quan trọng trong thực tế:
-
Đảm bảo an toàn tuyệt đối cho kỹ thuật viên thao tác phía dưới gầm xe.
-
Ngăn ngừa nguy cơ cong, gãy khung gầm, nứt dầm hoặc sai lệch cụm truyền động.
-
Giữ ổn định xe nâng trong suốt quá trình sửa chữa, bảo trì.
-
Tránh ảnh hưởng đến hệ thống cân bằng tải và cảm biến lực trên xe nâng điện hiện đại.
-
Đảm bảo tuân thủ điều kiện bảo hành của nhà sản xuất.
Trong nhiều trường hợp thực tế, chỉ cần nâng xe sai điểm jack-up có thể gây biến dạng khung hoặc hỏng toàn bộ cụm cầu dẫn động, dẫn đến chi phí sửa chữa rất lớn và ảnh hưởng đến tiến độ sản xuất.
3. Hướng dẫn xác định điểm jack-up theo sơ đồ kỹ thuật
Mỗi nhà sản xuất xe nâng sẽ có sơ đồ jack-up riêng cho từng dòng xe. Tuy nhiên, hầu hết đều tuân theo nguyên tắc chung:
-
Điểm jack-up được đặt tại vị trí khung chính (main frame) gần trục bánh xe trước hoặc sau.
-
Các vị trí này được gia cố bằng bản thép dày, có thể nhận biết qua ký hiệu hoặc tem dập nổi.
-
Ngoài điểm đặt kích, nhà sản xuất cũng chỉ định điểm kê gỗ hoặc giá đỡ sau khi nâng.
Dưới đây là bản mô tả điển hình:
-
Ký hiệu điểm jack-up: Là vị trí cho phép đặt kích thủy lực.
-
Ký hiệu điểm kê: Là vị trí đặt giá đỡ cố định hoặc gỗ để chống sập sau khi nâng.
Kí hiệu điểm nâng kích xe nâng
Lưu ý rằng tuyệt đối không đặt kích vào các khu vực như thùng ắc quy, bộ điều khiển điện tử, ống thủy lực hoặc cụm truyền động, vì đây không phải là những bộ phận chịu tải tập trung.
4. Quy trình nâng xe đúng kỹ thuật
Để thực hiện thao tác nâng xe an toàn và đúng kỹ thuật, kỹ thuật viên cần tuân thủ các bước sau:
Bước 1: Dỡ toàn bộ hàng hóa khỏi càng nâng để tránh tình trạng xe bị lệch trọng tâm khi nâng.
Bước 2: Đỗ xe trên mặt sàn phẳng, cứng, không trơn trượt, không nghiêng hoặc có chướng ngại vật.
Bước 3: Kiểm tra tải trọng của xe và chọn loại kích phù hợp. Kích sử dụng phải có tải trọng lớn hơn trọng lượng xe ít nhất 30%.
Bước 4: Đặt kích vào đúng điểm jack-up được chỉ định, đảm bảo mặt tiếp xúc của kích ổn định, không trượt.
Bước 5: Nâng xe từ từ đến độ cao cần thiết. Sau khi nâng, phải chèn ngay giá đỡ hoặc gỗ cứng vào điểm kê để cố định xe.
Bước 6: Chỉ bắt đầu thao tác sửa chữa khi đã có giá đỡ đặt đúng kỹ thuật. Không làm việc dưới gầm xe khi chỉ dùng một mình kích thủy lực.
Quy trình nâng xe
5. Những điều tuyệt đối không được thực hiện khi nâng kích xe nâng
-
Không đặt kích vào bộ phận không chịu lực như thùng pin, hộp điều khiển hoặc hộp số.
-
Không để tay, chân hoặc bất kỳ bộ phận cơ thể nào phía dưới xe khi chưa kê giá đỡ chắc chắn.
-
Không thực hiện thao tác nâng trên nền đất mềm hoặc nghiêng mà không có biện pháp gia cố nền.
-
Không sử dụng kích đã mòn, rò rỉ dầu hoặc không có thiết bị khóa an toàn.
-
Không để xe nâng đang chịu tải hoặc nâng hàng khi thực hiện jack-up.
6. Những lưu ý chuyên sâu từ kinh nghiệm thực tế
-
Với các dòng xe nâng điện sử dụng pin lithium, do thay đổi trọng tâm, vị trí jack-up có thể khác biệt so với xe nâng sử dụng ắc quy chì.
-
Trong trường hợp xe nâng tải trọng lớn từ 4 tấn trở lên, nên sử dụng đồng thời hai kích để chia đều tải trọng và giữ thăng bằng.
-
Tại công trường ngoài trời, nên dùng thêm bản kê kim loại hoặc bản gỗ lớn đặt dưới chân kích để tránh sụt lún.
7. Bảng tổng hợp vị trí jack-up theo dòng xe phổ biến
Dưới đây là bảng tổng hợp một số vị trí nâng kích phổ biến trên các dòng xe nâng Toyota, xe nâng Baoli,... mà bạn đọc có thể tham khảo. Để có được thông tin chính xác nhất, hãy đối chiếu kỹ tài liệu từ hãng hoặc yêu cầu hỗ trợ từ các chuyên gia kỹ thuật.
| Dòng xe | Loại nhiên liệu | Điểm jack-up khuyến nghị | Ghi chú |
|---|---|---|---|
| Toyota 8FD25 | Xe nâng dầu | Gần trục trước, dầm sườn chính | Có tem dập nổi |
| Baoli KBE25-01 | Xe nâng điện lithium | Cạnh pin, khung giữa | Tránh đặt vào thùng pin |
| Interlift FB20R | Xe điện 4 bánh | Giữa khung sườn sau | Có sẵn miếng đệm chịu lực |
| CT Power FD30 | Xe nâng dầu 3 tấn | Trục bánh sau | Dễ thao tác bằng kích 3 tấn |
Kết luận
Điểm jack-up là thông tin kỹ thuật quan trọng nhưng thường bị bỏ qua trong thực tế bảo trì xe nâng. Việc xác định và thao tác đúng điểm nâng giúp bảo vệ kết cấu xe, tăng tuổi thọ thiết bị, đảm bảo an toàn lao động và tránh chi phí sửa chữa phát sinh do thao tác sai kỹ thuật.