Trong hệ thống điều khiển điện tử của xe nâng điện, đặc biệt là các dòng xe sử dụng công nghệ CANbus, BMS hoặc bộ điều khiển AC, việc kiểm tra mạch điện trở thành bước không thể thiếu trong quy trình chẩn đoán và sửa chữa. Để thực hiện chính xác, kỹ thuật viên cần nắm rõ cách sử dụng đồng hồ đo điện (circuit tester) – cả loại analog lẫn digital – và hiểu rõ sai số đo khi kiểm tra linh kiện như diode, điện trở hoặc mạch điều khiển. Bài viết này cung cấp hướng dẫn chi tiết cách sử dụng đồng hồ đo mạch trong bảo trì xe nâng điện, kèm theo các lưu ý thực tế.
1. Tổng quan về đồng hồ đo mạch trong kiểm tra xe nâng điện
Đồng hồ đo mạch (circuit tester) là thiết bị chuyên dụng dùng để kiểm tra:
-
Tính liên tục của mạch (continuity)
-
Trở kháng của linh kiện (điện trở, cuộn dây, cảm biến)
-
Trạng thái hoạt động của diode và bán dẫn
Hai loại thiết bị phổ biến:
-
Analog circuit tester (đồng hồ đo kim): Dễ quan sát khi kiểm tra tính liên tục, tuy nhiên kết quả đo có thể mang tính tương đối.
-
Digital circuit tester (đồng hồ số): Cho kết quả chính xác hơn, đặc biệt trong kiểm tra điện trở cao, nhưng khó phát hiện sự dao động trong tín hiệu.
Đồng hồ đo mạch trên xe nâng
2. So sánh kết quả đo giữa đồng hồ đo kim và đồng hồ số
2.1. Kết quả đo khi đổi chiều đo (forward/reverse)
Khi đo cùng một linh kiện nhưng đổi chiều kim đo, kết quả giữa hai loại đồng hồ sẽ khác nhau:
| Loại đồng hồ | Chiều đo | Kết quả đo |
|---|---|---|
| Analog | Forward | Có tính liên tục, 11 kΩ |
| Analog | Reverse | Không liên tục, ∞ |
| Digital | Forward | Không liên tục |
| Digital | Reverse | Có tính liên tục, 2 MΩ |
Điều này xảy ra do nguyên lý cấp điện áp khác nhau giữa hai loại đồng hồ. Do đó, kỹ thuật viên cần xác định đúng chiều đo và hiểu nguyên lý hoạt động của thiết bị đang sử dụng.
3. Ảnh hưởng của điện áp nguồn từ đồng hồ đo đến kết quả kiểm tra
Đồng hồ đo mạch có thể cấp các mức điện áp nguồn khác nhau như 1.5V, 3.0V hoặc 6.0V để kiểm tra các linh kiện bán dẫn. Tuy nhiên, mỗi loại linh kiện (ví dụ diode silic hoặc diode germanium) có mức điện áp kích hoạt khác nhau. Khi sử dụng điện áp nguồn khác nhau, cùng một linh kiện sẽ cho kết quả đo khác nhau.
Ví dụ:
-
Diode silic có điện áp mở khoảng 0.6 – 0.7V
-
Diode germanium có điện áp mở khoảng 0.2 – 0.3V
Trong tài liệu kỹ thuật xe nâng điện, nhà sản xuất thường quy định rõ rằng kết quả đo được xác lập theo chuẩn đồng hồ cấp nguồn 3.0V. Vì vậy, kỹ thuật viên nên sử dụng thiết bị phù hợp để đảm bảo kết quả đo không sai lệch.
Kết quả đo điện áp
4. Sai số khi thay đổi thang đo trên đồng hồ analog
Khi sử dụng đồng hồ đo kim, việc thay đổi thang đo (range) như ×1, ×10, hoặc ×100 sẽ ảnh hưởng đến điện trở mạch bên trong, dẫn đến kết quả đo thay đổi ngay cả khi đo cùng một linh kiện.
Nguyên nhân là do mỗi thang đo trên đồng hồ analog sẽ sử dụng điện áp và dòng điện kiểm tra khác nhau. Ví dụ, đo ở thang ×1 sẽ sử dụng điện áp thấp và dòng cao hơn so với thang ×100. Do đó, kết quả trên kim sẽ không đồng nhất.
Để đảm bảo tính chính xác, kỹ thuật viên nên:
-
Sử dụng đúng thang đo được quy định trong tài liệu bảo trì.
-
Không so sánh kết quả đo từ các thang đo khác nhau.
-
Ghi chú rõ thang đo đang sử dụng trong biên bản kiểm tra.
5. Hướng dẫn đo mạch trên xe nâng điện đúng kỹ thuật
Bước 1: Chuẩn bị thiết bị và đảm bảo an toàn
-
Dùng đồng hồ đo có điện áp kiểm tra phù hợp (ưu tiên loại cấp 3.0V)
-
Ngắt kết nối bình điện hoặc khóa nguồn trước khi đo
-
Tránh đo khi mạch đang có nguồn cấp (tránh hỏng đồng hồ hoặc linh kiện)
Bước 2: Đo diode, cảm biến hoặc mạch tín hiệu
-
Đặt que đo đúng chiều dương – âm
-
Đọc giá trị hiển thị và so sánh với thông số kỹ thuật của linh kiện
-
Nếu đo diode hoặc cảm biến, thực hiện đo cả hai chiều để xác định tính chất dẫn
Bước 3: Kiểm tra tính liên tục (continuity)
-
Sử dụng thang đo Ω hoặc chế độ “buzzer” để phát hiện mạch hở
-
Kết quả có âm thanh kêu hoặc hiển thị điện trở thấp cho biết mạch thông
6. Kết luận
Việc kiểm tra mạch điện trên xe nâng điện bằng đồng hồ đo là kỹ năng quan trọng giúp kỹ thuật viên nhanh chóng chẩn đoán các lỗi như đứt mạch, chạm chập, hư hỏng diode hoặc cảm biến. Tuy nhiên, việc sử dụng sai loại đồng hồ, chọn sai chiều đo hoặc thang đo không phù hợp có thể dẫn đến kết quả sai lệch, ảnh hưởng đến quá trình sửa chữa và bảo trì. Chúng tôi xin khuyến nghị các kỹ thuật viên cần:
-
Được đào tạo chính quy về thiết bị đo
-
Sử dụng đồng hồ có nguồn cấp phù hợp với thông số của nhà sản xuất
-
Đọc kỹ tài liệu kỹ thuật, tránh đánh giá linh kiện chỉ dựa trên cảm quan